Maddenin Ayırt Edici Özellikleri
Günlük hayatta, aynı ortamlarda sıcaklık aynı olmasına rağmen bazı maddeler katı hâlde iken bazı maddeler sıvı hâldedir. Bu durumun sebebi sizce ne olabilir?
Önceki yıllarda kütle ve hacmin maddenin ölçülebilir özellikleri olduğunu ama ayırt edici özellikler olmadıklarını öğrenmiştik. Maddenin ayırt edici özelliklerini kullanarak bir maddeyi tanıyabilir ve diğerlerinden ayırt edebiliriz. Renk, koku, tat gibi görülebilen veya hissedilebilen özellikler maddeleri ayırt etmede kullanılabilir. Fakat bazı maddelerin renk ve kokularının aynı olmasından dolayı, bu özellikler maddeleri ayırt etmede etkili bir şekilde kullanılamaz. Bu nedenle erime ve donma noktaları, sırasıyla saf katı ve sıvı hâldeki maddelerin ayırt edici özellikleri olarak kullanılmaktadır.
Erime ve Donma Noktası
Katı maddeler ısıtılır ya da ortamdan ısı alırsa bu maddelerin sıcaklıkları artar. Belirli bir sıcaklık değerine ulaştığında madde erimeye başlar. Saf maddelerin tamamı eriyip sıvı hâle geçinceye kadar bu sıcaklık değeri değişmez. Maddenin erimeye başladığı bu sıcaklık değerine erime noktası denir. Madde miktarı erime noktasını değiştirmez, fakat erime süresini değiştirir. Saf bir maddenin erime noktası o maddeye özgüdür ve maddeyi diğer maddelerden ayırt etmemizi sağlar. Yandaki tabloda görüldüğü gibi farklı maddelerin erime noktaları birbirinden farklıdır.
Sıvı hâldeki maddeler ısı vererek soğursa belirli bir sıcaklık değerine düştüğünde donmaya başlar. Saf maddelerin tamamı donup katı hâle geçinceye kadar bu sıcaklık değeri değişmez. Maddenin donmaya başladığı bu sıcaklık değerine donma noktası denir. Madde miktarı donma noktasını değiştirmez, fakat donma süresini değiştirir. Örneğin, bir bardaktaki su da bir sürahideki su da 0 0C’de donar. Saf bir maddenin donma noktası o maddeye özgüdür ve maddeyi diğer maddelerden ayırt etmemizi sağlar. Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi farklı maddelerin donma noktaları birbirinden farklıdır.
Kaynama Noktası
Kaynama noktası da erime ve donma noktası gibi saf maddeleri ayırt etmede kullanılan ayırt edici özelliklerdendir. Saf sıvıların kaynamaya başladığı belirli bir sıcaklık değeri vardır. Bu sıcaklık değerine kaynama noktası denir. Saf sıvıların kaynama süresince sıcaklığı değişmez.
Bazı saf maddelerin kaynama noktaları yandaki tabloda verilmiştir.
Neler Öğrendik
Aşağıdaki şekilde saf maddelerin bazı ayırt edici özellikleri verilmiştir. Donma noktası ve kaynama noktası saf sıvılar için ayırt edici bir özellikken, erime noktası da saf katılar için ayırt edici bir özelliktir. Erime, donma ve kaynama süresince saf maddelerin sıcaklıkları değişmez.
