Isı ve Sıcaklık
Güneş, ısı ve ışık kaynağıdır. Dünya’dan çok uzak olmasına rağmen enerjisi ile bizi ısıtır ve aydınlatır. Aynı zamanda ısınmak için kullandığımız odun, kömür, petrol ve doğal gaz gibi yakıtların başlıca kaynağı da Güneş’tir. Biz de bu yakıtlardan ısı enerjisi elde ederiz. Buradan da anlaşılacağı üzere, ısı bir enerji çeşididir. Isının akış yönünü bir büyüklük olarak göstermek için sıcaklık kavramını kullanırız. Başka bir ifadeyle sıcaklık bir ölçüdür ve bir maddenin diğer maddelerden ne kadar sıcak veya soğuk olduğunu gösterir.
Isı ve sıcaklık birbirinden farklı kavramlardır. Örneğin, yanan bir mumun sahip olduğu ısı miktarı odamızı ısıtmaya yetmeyecek kadar azken, sıcaklığı elimizi yakacak kadar yüksektir. Fakat kalorifer peteğinin sahip olduğu ısı miktarı odamızı ısıtmak için yeterliyken, kaloriferin sıcaklığı yanan mumun sıcaklığından düşük olduğu için elimizi mumun yaktığı kadar yakmaz.
Isı Alışverişi
Soğuk havada çay içerken üşüyen ellerimizi ısıtmak için bardağı sıkıca kavrarız. Buzu avucumuza aldığımızda ise elimiz üşür. Her iki olayın da ortak yanı sıcaklıkları farklı olan iki madde arasındaki ısı alışverişidir. Bardağı kavradığımızda sıcak olan bardaktan elimize ısı akışı olurken, buzu avucumuza aldığımızda ise sıcak olan elimizden buza ısı akışı olur. Kalorifer peteğinin odayı ısıtması, çayımızı uzun süre içmediğimizde çayımızın soğuması, ateşi sönen sobanın bir süre sonra soğuması ve sıcak ortamdan soğuk ortama girdiğimizde titrememiz ısı alışverişi olaylarına örneklerdir.
Güney Kutbu’nda -60 0C’de yaşayan penguenlerin soğuktan korunmak için oluşturdukları halkanın en dışında kalanları eğer yer değiştirmezlerse çok üşür ve soğuktan ölürler. Dış halkadaki penguenler yer değiştirip iç halkaya geçerlerse kendilerinden daha sıcak olan diğer arkadaşlarından ısı alır. Böylece vücut sıcaklıklarını dengeleyerek soğuktan korunabilirler.
Farklı sıcaklıktaki iki madde karıştırıldığında ya da birbirine temas ettiğinde aralarında ısı alışverişi olur. Sıcaklığı yüksek olan madde ısı verdiği için sıcaklığı azalırken, sıcaklığı düşük olan madde verilen bu ısıyı aldığı için sıcaklığı artar. Bir süre sonra iki maddenin sıcaklığı eşit olur.
Isı ve sıcaklık kavramıyla ilgili öğrendiklerimiz aşağıda kısaca özetlenmiştir.
Neler Öğrendik
